Haciz ve Mal Paylaşımında OYAK Tazminatı (OYAK Rezervi)

OYAK, yani Ordu Yardımlaşma Kurumu,TSK mensuplarının yardımlaşma ve emeklilik fonudur. 205 sayılı Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu uyarınca muvazzaf ve sözleşmeli Subay / Astsubay, Uzman Jandarma ve Askeri memurlar OYAK’ın “zorunlu daimi üyeleri” iken; Uzman Erbaşlar ile Milli Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, OYAK ve OYAK"ın sermayedar olduğu bazı şirketlerde çalışanlar OYAK’ın “isteğe bağlı daimi üyesi” olabilmektedir. OYAK"ın amacı üyelerine emeklilik, ölüm ve maluliyet tazminat ödemeleri ve çeşitli sosyal hizmetler (konut ön birikim fonu, vb gibi) sağlamaktır. OYAK"ın ikramiye sisteminde üyelerin maaşlarından %5 ila % 10 arasında aidat (bir nevi prim) kesilir.

Bu yazımızda, OYAK tazminatı yani OYAK rezervi hukuki olarak ne gibi işlemlere tabi tutulabilir, inceleyeceğiz.

Emekli Maaşlarına Haciz Konulamaz

Ülkemizde SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı tek çatı altında SGK olarak birleşmiştir, böylelikle artık hemen hemen tüm çalışanlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu"na tabidir. Asker şahıslar da bu anlamda 4/c li kamu görevlisi olarak emeklilikleri bakımından bu kanuna tabilerdir.

Hukukta genel kural, emekli olmayıp çalışmakta olan kişiler bakımından, İcra İflas Kanunu m.83/2 ve İş Kanunu m.35 gereği maaşlarının 1/4"üne haciz konulabileceğidir. Ancak 5510 sayılı kanunun 93. maddesine göre sivil ya da asker fark etmeksizin emekli maaşları kamu kurumlarının alacakları ve nafaka alacakları hariç olmak üzere haczedilemez. Kişinin iki farklı emekli maaşı olsa bile haczedilemez. İstisnası kendisinin buna onay vermesidir. Bazen icra müdürlükleri hataen emekli maaşına haciz koyabilmektedir, talep halinde kaldırılır.

Emekli olup da (örneğin özel bir kurumda) çalışmaya devam eden kişinin emekli maaşı haczedilemez, yalnızca çalışmakta olduğu yerden aldığı maaş haczedilebilir.

Asker bir kişi emekli olup da OYAK birikiminin içeride bıraktığı kısmını maaş / irat şeklinde alıyorsa, o maaş da emekli maaşı olarak sayılmamakta olup, haczedilebilir.

5510 sayılı kanun öncesinde yani 2006 öncesinde emekli olanların emekli maaşlarına haciz konulabilip konulamayacağı konusunda çelişkili yargı kararları bulunmakta olup genel kanı konulamayacağı yönündedir. Yurtdışından elde edilen emekli maaşları kanunda haczedilemeyen malvarlıkları arasında sayılmadığından, onlar haczedilebilir.

Henüz Muvazzaf İken OYAK Rezervinden ya da Emeklilik Fonu Tazminatına Tedbir yahut Haciz Şerhi Konulabilir Ancak Haciz Kesintisi Yapılamaz

Emekli tazminatları üzerine ister sivil emekli ikramiyesi olsun ister askeri şahıs için olan OYAK rezervi olsun (o da emekli ikramiyesi niteliği taşımaktadır) ihtiyati tedbir yahut haciz konulabilir ve kesinti yapılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken, kişinin ikramiye alacağının DOĞMUŞ olması yani emekli olmuş olmasıdır.

Sivil bir kişi emekli ikramiyesine nasıl emekli olmadan hak kazanamıyor ve dolayısıyla ikramiye ona ancak emekli olunca ödenebiliyor ise, asker bir kişi de muvazzaflık süresi boyunca yani henüz emekli değilken OYAK kanunu gereği OYAK tazminatını çekemez. Doğmamış , muaccel olmamış bir haktan haciz kesintisi yapılması da mümkün değildir.

Henüz emekli olmamış yani muvazzaf bir asker kişinin OYAK"ta bulunan rezervine tedbir ya da haciz şerhi İŞLENEBİLMEKTEDİR ancak İNFAZ EDİLMEMEKTEDİR yani kesinti yapılmamaktadır.

Zaman zaman OYAK"ta bulunan rezervler bakımından icra müdürlüklerince muvazzaf / emekli ayrımı yapılmaksızın “borçlunun üçüncü kişide bulunan alacağıdır, bulunan paranın haczine ve X liranın dosyaya gönderilmesine” şeklinde kararlar kurulduğu görülmektedir ki, hukuken hatalıdır. Muvazzaf iken kesinti yapılmasına dair bir karar verilir ya da uygulama yapılır ise itiraz edilebilir ve iptali için dava açılabilir. İkramiye alacakları ve rezerv birikimleri muaccel olduktan sonra, yani ilişik kesildikten ya da emekli olunduktan sonra, tedbirli ya da haciz şerhli bulunan OYAK ikramiyesinden kesinti yapılarak mahkeme ya da icra dosyasına gönderilmesi mümkündür. Bir başka deyişle askerin kurum üyeliğinin sona ermesi durumunda tedbir ya da haciz şerhi devam ediyor olur ise ancak o zaman kesinti yapılabilir. 

Boşanmada Mal Paylaşımında OYAK Tazminatının Durumu

Temel rejim olan edinilmiş mallara katılma rejimi gereği, 2002 yılı sonrasında evlilik içinde eşlerden biri adına edinilen malvarlığı üzerinde diğer eşin yasadan kaynaklanan “artık değerin yarısı oranında katılma alacağı” isteme hakkı vardır, yani halk arasında bilinen tabirle “malların yarısını” isteme hakkı. (Uygulamada tam yarısı olmayabilir.)

Boşanma halinde mal rejimi tasfiye edilirken sandık ve benzeri kurumlardan yapılan, örneğin OYAK ya da sivil fark etmeksizin emekli ikramiyesi ya da rezerv , maluliyet aylığı, vb alınan ödemeler Türk Medeni Kanunu m.219/2 uyarınca edinilmiş mal sayılmaktadır. Aynı şekilde OYAK tarafından kişinin muvazzafken maaşından yapılan kesintiler, konut ön birikim fonu gibi fonlara yapılan birikimler de edinilmiş maldır.

Mal paylaşımı davası, boşanma davasından sonra görülür. Boşanma davası sonuçlanıp kesinleştikten sonra, mal paylaşımı davası ne zaman açılırsa açılsın mal rejimi boşanma davasının açıldığı tarihten itibaren sona ermiş sayılır. Yani boşanmanın kesinleşmesi geriye etki etmektedir.

Bunun OYAK tazminatına etkisi bakımından DİKKAT:

Henüz mal paylaşımı davası açılmamış olsa bile,

-Boşanma davası açıldıktan sonra asker eş tarafından çekmeye hak kazanılan OYAK rezervi, boşanma davasının kesinleşmesiyle birlikte geriye dönük olarak davanın açıldığı tarihten itibaren edinilmiş mal olmaktan çıkar, yani diğer eş tarafından hak talep edilemez. Yani boşanmadan önce emekli olunmadıysa, hak talep edilemez.

-Boşanma davası açılmadan önce asker eş tarafından çekilebilir hale gelen, yani emekli olunup hak kazanılan OYAK rezervinden diğer eş hak talep edebilir. Toplu olarak çekilip çekilmediğine ya da OYAK bünyesinde bırakılarak Emekli Maaş Sitemine katılınıp katılınmadığına göre hesaplama değişir.

- Muvazzaf iken boşanma davası açıldığında, OYAK rezervi henüz tahakkuk etmemiş ve beklenen bir alacak statüsünde olduğundan mal rejimi tasfiyesine dahil olmaz, diğer eş hak talep edemez. (Bu yönde kararlar çok olduğu gibi malesef nadir ve kanaatimce hatalı aleyhe kararlar da bulunmaktadır.)

- Eğer OYAK rezervi emeklilik sonrası irat olarak yani bağlanan bir maaş olarak alınmaya karar verilirse; 205 sayılı Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanununa göre toplam ikramiyenin 1/1 (tamamı), 1/2"si ya da 1/4"ü üzerinden elde edilecek kâr üzerinden maaş hesaplanır ve ödenir. Edinilmiş malda OYAK tazminatı bakımından kanunun mantığı; tazminat miktarının tamamı ya da bir kısmı baştan belli olsa dahi, tazminatın toplu mu alındığı yoksa talep üzerine maaş halinde mi alındığı üzerine kuruludur. Bir ikramiye şeklinde toplu alınan ya da hesapta bulundurulan OYAK tazminatı edinilmiş mal olup katılma alacağı talebine dahildir. Halbuki tazminatın toplu olarak çekilmesi değil de tamamının ya da bir kısmının üzerinden oluşacak kârdan aylık olarak maaş şeklinde alınması talep edilirse, bu maaşlar, henüz “muaccel olmamış bir irat” olarak değerlendirilmeli ve Türk Medeni Kanunu m.228/2 uyarınca asker eşin kişisel malı olarak hesaplanmalıdır. Bu maaşlar üzerinde ve dolayısıyla da içeride bırakılan birikim üzerinde diğer eşin talep edebileceği hak yarı yarıya değil kısmidir. Bu meblağ nihayetinde toplu para mahiyetinde bir meblağdır. Bilirkişi tarafından bir hesaplama yapılacaktır. PMF tablosundan yararlanılarak, asker kişinin ortalama bakiye yaşam süreniz bulunarak ödeme günlük irat şeklinde yapılsaydı her bir güne karşılık gelen miktar saptanacak, mal rejiminin sona erdiği tarihten (yani dava tarihinden) sonraki kalan günler ile çarpılarak bulunacak miktarın peşin sermayeye çevrilmiş değeri hesaplanacak, bulunan bu değer asker olmayan eşin hak talep edemeyeceği ve asker eşin kişisel malı olarak ele alınacak, içerde bırakılan tüm tazminattan bu bulunan değer çıkarıldıktan sonra kalan miktar edinilmiş mal kabul edilecek, asker olmayan eş ancak o miktarın yarısını alabilecektir.  YİNE DE BU YÖNDE KARARLAR OLDUĞU GİBİ BUNA AYKIRI KARARLAR DA BOLCA MEVCUTTUR. Hakimler, farklı kararlar verebiliyor olup, garip olan Yargıtay kararlarında da bir birlik yoktur.

- Boşanmada OYAK tazminatı, emekli ikramiyesi ve kıdem tazminatı için ödemelerin evlilik süresince mi yoksa öncesinde mi yapıldığı da önemlidir. Evlenmeden önce emekli olunup da alınan bu gibi ödemeler edinilmiş değil kişisel mallar kapsamına girer. Boşanma sonrası bu ödemelerden sağlanan gelir eşle bölüşülmez.

*  İSİMSİZ YORUMLAR YANITLANMAZ.

*  Değerli yorumlarınız ve sorularınız onaydan geçtikten sonra yayınlanır ve yanıtlanır. Yorumun aşağıda görünmesi ve altına yanıtın girilmesi birkaç gün sürebilir, ara sıra kontrol ediniz.

*  ÜCRETSİZ SORU SORMA PLATFORMU DEĞİLDİR. Blog altındaki yorumlarımız genel fikir verme amaçlı olup, olaya özgü danışmanlık değildir. Sorularınızın yanıtlanması genel olarak hukuki bir imkanın olup olmadığı şeklinde olacaktır. Sorunuz yayınlanmadı ise yazı metninde açıkça yanıtı bulunması sebebiyle olabilir. Birkaç defa aynı yönde yanıtlanmış sorular ile tamamiyle aynı olan sorular sorulduğunda da yorumunuz yayınlanmaz. 

*  Önemli not: Telefonla soru yanıtlama gibi bir hizmet vermemekteyiz. Whatsapp"tan ya da sosyal medya hesaplarından da danışmanlık vermemekteyiz. Danışmanlık ücreti, doğru yorum ve emeğin karşılığıdır. Yüzyüze görüşmek için randevu alabilirsiniz. İzmir dışında iseniz, ücretli online danışmanlık hakkında sadece bilgi almak için dahi [email protected] "ye mail gönderebilirsiniz.